Hoàng Văn Cương

Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương  

Trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng về phát triển kinh tế nhờ vào việc đẩy mạnh mở cửa, hội nhập kinh tế thế giới, tích cực tham gia mạng lưới các hiệp định thương mại tự do đa tầng nấc...

Những năm qua, công tác phòng tránh tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp cho người lao động luôn được các ngành chức năng, các địa phương trong tỉnh quan tâm chỉ đạo, đẩy mạnh tuyên truyền cho các đơn vị, doanh nghiệp, người lao động về nguy cơ tiềm ẩn và tác hại của tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp đối với sức khỏe người lao động. Hầu hết các doanh nghiệp lớn và vừa đều thực hiện tốt các quy định của pháp luật về ATVSLĐ, quan tâm cải thiện điều kiện làm việc, chăm sóc, bảo vệ sức khỏe người lao động. Tuy nhiên một bộ phận doanh nghiệp và người lao động vẫn chưa quan tâm đúng mức đến công tác này, tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp. Bài viết này làm rõ một số vấn đề thực trạng và đề xuất một số giải pháp phòng ngừa tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp cho lao động phi chính thức ở Việt Nam.

Trí tuệ nhân tạo hiện đang phát triển với tốc độ “hàm mũ”, có nhiều đóng góp quan trọng vào sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và đời sống con người. Tuy nhiên, Trí tuệ nhân tạo là một lĩnh vực rất phức tạp và cũng tạo ra nhiều thách thức rất đáng lo ngại. Hiểu biết đúng về Trí tuệ nhân tạo để nắm bắt đúng và kịp thời các cơ hội và thách thức từ Trí tuệ nhân tạo là rất cần thiết đối với mỗi con người, mỗi tổ chức và mỗi quốc gia. Bài viết này tập trung làm rõ khái quát chung về Trí tuệ nhân tạo, sự phát triển vượt bậc của Trí tuệ nhân tạo trong bối cảnh cách mạng 4.0 và thời đại số, các thách thức lớn từ Trí tuệ nhân tạo. Bên cạnh đó, bài viết cũng đề cập tới tình hình nghiên cứu, triển khai Trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam. Trên cơ sở nghiên cứu một số nội dung cơ bản các chiến lược phát triển Trí tuệ nhân tạo quốc gia của một số nước trên thế giới, bài viết sẽ đưa ra một số vấn đề đặt ra cho việc xây dựng chiến lược phát triển Trí tuệ nhân tạo quốc gia của Việt Nam nhằm góp phần tạo động lực cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội trong những năm tới.

Trí tuệ nhân tạo hiện đang phát triển với tốc độ “hàm mũ”, có nhiều đóng góp quan trọng vào sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và đời sống con người. Tuy nhiên, Trí tuệ nhân tạo là một lĩnh vực rất phức tạp và cũng tạo ra nhiều thách thức rất đáng lo ngại. Hiểu biết đúng về Trí tuệ nhân tạo để nắm bắt đúng và kịp thời các cơ hội và thách thức từ Trí tuệ nhân tạo là rất cần thiết đối với mỗi con người, mỗi tổ chức và mỗi quốc gia. Bài viết này tập trung làm rõ khái quát chung về Trí tuệ nhân tạo, sự phát triển vượt bậc của Trí tuệ nhân tạo trong bối cảnh cách mạng 4.0 và thời đại số, các thách thức lớn từ Trí tuệ nhân tạo. Bên cạnh đó, bài viết cũng đề cập tới tình hình nghiên cứu, triển khai Trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam. Trên cơ sở nghiên cứu một số nội dung cơ bản các chiến lược phát triển Trí tuệ nhân tạo quốc gia của một số nước trên thế giới, bài viết sẽ đưa ra một số vấn đề đặt ra cho việc xây dựng chiến lược phát triển Trí tuệ nhân tạo quốc gia của Việt Nam nhằm góp phần tạo động lực cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội trong những năm tới.

Khoa học và công nghệ (KHCN) có vai trò quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đặc biệt trong điều kiện kinh tế tri thức, đổi mới sáng tạo (ĐMST) có tầm quan trọng đặc biệt đối với tăng trưởng kinh tế. Trong những thập niên gần đây, các nước trên thế giới đều rất coi trọng việc thúc đẩy đổi mới KHCN, tăng cường sự kết hợp giữa đổi mới KHCN với tăng trưởng kinh tế; đồng thời đề ra nhiều chiến lược, chính sách và biện pháp để thúc đẩy đổi mới. Trong bối cảnh này, hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia (National Innovation System - HTĐMSTQG) là một phạm trù ngày càng thu hút sự quan tâm các nhà khoa học cũng như hoạch định chính sách.

Cải cách và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam trong hơn 25 năm từ khi mở cửa đã đạt được những thành tựu nổi bật trên nhiều mặt. Tốc độ tăng trưởng kinh tế trung bình hàng năm giai đoạn 2001-2010 của Việt Nam đạt 7,26%, cao hơn nhiều so với trung bình trong khu vực và trên thế giới.Từ năm 2008, Việt Nam đã trở thành quốc gia có mức thu nhập trung bình theo xếp hạng của Ngân hàng thế giới, với nhiều thành tích vượt bậc về xóa đói, giảm nghèo

Sau những kết quả kinh tế - xã hội khá ấn tượng trong năm 2018, Việt Nam được kỳ vọng sẽ tiếp đà để bứt phá trong năm 2019, hướng tới hoàn thành mục tiêu kế hoạch cho cả giai đoạn 2016-2020. Tuy nhiên, Việt Nam cũng nhận diện không ít khó khăn, thách thức để hiện thực hóa kỳ vọng ấy, đặt trong bối cảnh kinh tế quốc tế ngày càng bất định và dư địa cho chính sách kinh tế vĩ mô để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế không còn nhiều. Chính phủ tiếp tục nhấn mạnh ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô, cải thiện môi trường kinh doanh và sức chống chịu của nền kinh tế. Diễn biến tăng trưởng kinh tế và lạm phát tiếp tục được theo dõi sát, với không ít động thái, thông điệp điều hành xuyên suốt 9 tháng đầu năm 2019.

Thực tế cho thấy, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại nhiều quốc gia trên thế giới đóng vai trò và vị thế quan trọng trong phát triển kinh tế, xã hội. Đặc biệt là sau những năm 2000, các quốc gia đang phát triển dường như nhận ra tầm quan trọng của việc thúc đẩy các DNNVV và đã lên các kế hoạch khác nhau thúc đẩy sự tiến bộ của loại hình doanh nghiệp này như một phần công cụ của sự phát triển quốc gia. Đóng góp vào sự trưởng thành của các DNNVV không thể không kể đến chính sách hỗ trợ tài chính. Việt Nam là đất nước đang phát triển, có số lượng DNNVV chiếm tỷ trọng rất lớn trong tổng số các doanh nghiệp đang hoạt động, song các doanh nghiệp này cũng đang phải đối mặt không ít khó khăn, thách thức, đặc biệt là khả năng tiếp cận tài chính.

Để các DNNVV có thể đứng vững được trên thị trường thì rất cần đến sự hỗ trợ từ nhiều phía, trong đó hỗ trợ về tài chính là một trong những yếu tố quan trọng để các DNNVV phát triển. Mỗi quốc gia có những chính sách và biện pháp hỗ trợ DNNVV khác nhau, trong đó, Hàn Quốc nổi lên như một điểm sáng với những hoàn cảnh, kinh nghiệm khá tương đồng với Việt Nam. Những thành công của Hàn Quốc về chính sách hỗ trợ tài chính cho các DNNVV như thúc đẩy tín dụng, cho vay trực tiếp, đầu tư vốn mạo hiểm … sẽ là bài học kinh nghiệm quý giá để chúng ta nghiên cứu và học hỏi nhằm đưa ra các biện pháp hữu 

Chủ trương hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN) đã được đặt ra từ lâu, gắn liền với quá trình chuyển đổi nền kinh tế. Tuy nhiên, đến Đại hội XI của Đảng, tại Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 2011-2020, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN mới được xác định là một trong ba nhiệm vụ đột phá chiến lược. 

Doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (Startup) là một trong 03 nhóm doanh nghiệp nhỏvà vừa đặc thù trong Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017 (bên cạnh nhóm doanh nghiệp chuyển đổi từ hộ kinh doanh và nhóm doanh nghiệp tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị). Với vai trò là các doanh nghiệp có thể tạo ra động lực cho việc xây dựng và phát triển nền kinh tếtrong kỷ nguyên kinh tế số và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, startup xứng đáng là nhóm nhận được sự hỗ trợ thúc đẩy phát triển từ phía Nhà nước cũng như xã hội. Qua đó góp phần quan trọng vào sự tăng trưởng bền vững của nền kinh tế trong tương lai.

Kinh tế ban đêm được nghiên cứu từ giữa những năm 1990. Các nghiên cứu đã tập trung vào kinh tế ban đêm ở châu Âu (Anh, Scotland, Đức, Hà Lan, Đan Mạch, Pháp và Ý) và Mỹ (tập trung nghiên cứu các thành phố Los Angeles, Philadelphia, Baltimore, Cincinnati và New York), Thổ Nhĩ Kỳ, Mexico, Argentina và Singapore. Các nghiên cứu cho thấy các thành phố trên thế giới đã thúc đẩy kinh tế ban đêm như là một chiến lược phục hồi kinh tế thời kỳ hậu công nghiệp vào những năm 1980